Matroos Vandersteng 039

Marinetermen vervolgM

Mandoer.

Aan boord in O.I. wordt de inlandsche sergeant ook wel mandoer genoemd, hoewel er onder hen zijn, die daartegen bezwaar maken en sergeant genoemd wenschen te worden. De onderofficiersrang voor inlanders bij de marine bleef beperkt tot een enkelen sergeant-machinist, bootsman en kok.

Man over boord.

Het zal niet noodig zijn de beteekenis van deze gebeurtenis en de poging tot redding nader te verkiaren. Bij de vele en telkens herhaalde oefeningen aan boord, vooral op een schip met jeugdige schepelingen in opleiding, behoort zoo nu en dan ook de oefening : Man over boord.

Daarom werden verschillende voorschriften gegeven hoe te handelen als ooit iemand buiten boord valt. Als oefening wierp men een stuk hout (balk of iets dergelijks) overboord. Men beperkte de oefening tot het oppikken van de boei, die op den kreet „man over boord" en „zwemmer altijd wordt uitgeworpen. Den balk liet men „zwemmen. Van deze voorschriften zijn er twee curiositeitshalve bewaard gebleven, die als grap gebruikt worden.

1e. de manoeuvre „man over boord" bestaat uit twee deelen :

a. het over boord vallen,

b. het opvisschen van den drenkeling.

Dit laatste wordt meestal vergeten.

2e, bij „man over boord-werpe men den drenkeling allerlei drijvende voorwerpen na en desnoods een reddingboei. In ernst : er is een sein als teeken dat er iemand buitenboord gevallen is, nl. de seinvlag T (rood-wit-blauwe vlag van verticale banen). Wanneer op een schip de natievlag onderste-boven wordt geheschen, beteekent dit eveneens „man over boord".

Meren en ontmeren.

Meerrol. Het binnenkomen in een haven en aan trossen langs de kade gaan liggen is meren. Van te voren wordt de meerrol geblazen, opdat de manschappen, die daarmede belast zijn — de meerploeg — op hun posten komen. Ontmeren wil natuurlijk zeggen: de trossen losgooien en vertrekken. Op de nieuwe schepen words bij deze manoeuvre niet meer geschreeuwd en gefloten. Alle orders van de brug worden telefonisch doorgegeven door de speciaal daarvoor bestemde meertelefonen op den bak en op de campagne.

Melkmeid.

Eigenlijk : de melkmeid optuigen, d.w.z. voor den wind zeilende met een sloep, het voorzeil in tegenovergestelde richting van het grootzeil dwarsuit zetten. De uitdrukking „melkmeid optuigen" is ontleend aan den zeiltijd; Coen onze schepen lijzeilen voerden. Deze lijzeilen werden, voor den wind zeilende, (althans aan den fokkemast met de onderlijzeilen) dwars uitgespannen. Deze onderlijzeilen werden oorspronkelijk op de bakspier uitgehaald met de buitenschoot, hier waterschoot genoemd, en stelden de melkemmers voor, de boven- en bramlijzeilen de armen van 't melkmeisje.

Mijl.

Zeemijl. 1852 m; een 60ste van een graad op den evenaar; ook wel knoop, waarover men bij Log nadere bijzonderheden vindt.

Millioenenhoek.

Een gedeelte van de marinewerf te Den Helder, waar de uit dienst zijnde schepen worden opgelegd.

Mok.

De Mok is het marinevliegkamp voor watervliegtuigen, naar de gelijknamige vaargeul op het Z.O. deel van Texel. Het mokje is een blauw-emaille drinkbeker voor de manschappen, waarschijnlijk ontleend aan het Engelsche: mug. De uitdrukking: groote halen onder uit de mok, heeft een tweeledige beteekenis. Men kan dit „vertalen- met „flink opschieten" of met „een zwaren douw (straf) krijgen.

Mondstop of mondstopper.

Is de stop of het opvulstuk om het einde van den loop van het kanon — monding geheeten — te vullen en de ziel (het inwendige) of te sluiten.

M.S.D.

Afkorting voor MarineStoomvaartDienst, tevens titel voor officieren van den marinestoomvaartdienst. Toen in 1827 het eerste stoomschip onzer marine, "Zr. Ms. „Curacao", in dienst gesteld werd, was tevens de grondslag gelegd voor 's Rijksstoomvaartdienst, Welke naam 1 April 1904 veranderd werd in marinestoomvaartdienst.

De daartoe behoorende machinisten werden aanvankelijk met de onderofficieren gelijk gesteld, doch enkele van hen konden bij keuze tot officier-machinist worden bevorderd. In 1900 waren er echter nog maar 9 officieren-machinist, 1e en 2e off.-mach. 2e kl. tegenover 297 diverse rangen van machinisten, die intusschen niet meer met de onderofficieren, doch ook nog niet met de officieren gelijk gesteld werden.

Dat gebeurde pas bij Kon. besluit van 12 Juni 1914, althans gedeeltelijk. In 1923 werd de naam voor officieren-machinist veranderd in dien van officieren van den marinestv.dienst en de opleiding der adspirant-officieren samengevoegd met die der overige adsp. marineofficieren.

Als men bedenkt, dat in 1923 de technische ontwikkeling reeds ver gevorderd was, dan is de naam stoomvaartdienst toch zeer vreemd, niet het minst om dezen te kiezen als titel voor een officierencorps der marine. Van de officieren-vlieger, die bij den marineluchtvaartdienst zijn, spreekt men toch ook niet van officieren van den marineluchtvaartdienst, als titel ? Bij de Fransche marine noemt men de officieren M.S.D. : mêcanicien, bij de Duitsche marine ingenieur en bij de Engelsche marine marine-engineer.

Mutsenlintje.

De matroos noemt zijn collega aan 'boor'cl, den stoker : roethaan; de gezamenlijke stokers : het zwarte koor, en den marinier pat. Pat, omdat de marinier in Indie op den staanden kraag van zijn witte jas een patje (kraag-distinctief) draagt.

Het zijn gemoedelijke scheldnamen, die men elkander over en weer toedient. De marinier op zijn beurt zegt sarcastisch „zeeman -tegen den matroos of noemt hem „mutsenlintje-. Men zegt, als ergens veel matrozen bijeen zijn ook wel : „Er waren heel wat mutsenlintjes in de zaal". Het mutsenlintje is een zwart lint, waarop met goudgeel borduursel in gotische letters : „Koninklijke Marine", is aangebracht. Zwart, omdat daarmede aangegeven wordt, dat de drager van dit lint tot de actieve marine behoort ter onderscheiding van de reserve, die vroeger een licht-blauw mutsenlint droeg. In Indie wordt het mutsenlint om den bol van den bamboehoed (zie aldaar) gedragen. De officieren van de marinereserve dragen een blauwen êtat-major band.

Muziektent.

Muziek op de brug. De „muziektent-is een uitdrukking van de adelborsten, waarmede het olie- en azijnstel wordt bedoeld. „Muziek op de brug" is het gezamenlijk meten van de middagbreedte (afstand van een plaats op de aarde tot den evenaar, gemeten langs den door die plaats gaanden meridiaan, uitgedrukt in graden) door alle zeeofficieren op de brug om 12 uur 's middags.